Türkiye’de Gaz

Gaz ya da doğalgaz, doğada bulunan fosil yakıtlardan biridir. Ağırlıklı olarak metandan oluşur ama farklı hidrokarbon türü gazlar da barındırır. Konutlarda, sanayide ve elektrik üretiminde kullanılan bir enerji kaynağıdır.

Doğalgazdan önce dünya havagazıyla tanışmıştı. Aydınlatma ve ısıtmada kullanılan havagazının eldesi için odun veya kömür kullanılıyordu. Belçika, Fransa ve Birleşik Krallık’ta ilk örneklerini gördüğümüz, 18.yy’ın ikinci yarısında başlayan havagazı kullanımı, 1853 yılında Dolmabahçe Sarayı ve ardından İstiklal Caddesi, Galata ve Tophane civarının aydınlatılmasıyla Osmanlı İmparatorluğu’nda da kullanılmaya başlanmıştır. Birçok kentte “gazhane” adı verilen yapılar, havagazı üretimi için kurulmuştur. Doğal gazın bulunması, elektrik üretiminde ve ısınmada kömür gibi farklı kaynakların kullanımının yaygınlaşması havagazı üretiminin sonlanmasına neden oldu.

Türkiye’de gazın çıkarılmasına başlanması 1970 yılına kadar uzanır. Kırklareli’nde  ve ilk kez 1976 yılında Pınarhisar Çimento Fabrikası’nda tüketildi. İlk gaz ithalatı ise 1987 yılında Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği’nden yapıldı, 23 Haziran 1987 tarihinde Hamitabat’taki Trakya Kombine Çevrim Santrali’nde (bugünkü adı Hamitabat Doğalgaz Kombine Çevrim Santralı) elektrik enerjisi üretiminde kullanıldı. Bulgaristan üzerinden Türkiye’ye giren bu gaz boru hattı Ağustos 1988’de Ankara’ya kadar ulaştırıldı. Aynı yıl gaz, hem İGSAŞ’ta (İstanbul Gübre Sanayii A.Ş.) hem Ambarlı Santralı’nda hem de Ekim itibarıyla Ankara’da konut ve ticari sektörde kullanıldı. Böylece gaz, sanayi, elektrik üretimi ve konutlarda kullanılarak birçok alanda hayatımıza girdi. 

Türkiye’de gaz kullanımı, hava kirliliğini önleme konusunda kömüre kıyasla sağladığı avantajlar ve elektrik üretiminde tercih edilmesi nedeniyle hızla arttı. 1990’lı yıllarda hava kirliliği Türkiye’nin büyük kentlerinde dayanılamaz boyutlara ulaşmıştı. Öyle ki 1993 yılının Ocak ayında okullar tatil edilerek İstanbul’da acil durum ilan edilmişti. Gazın hava kirliliğinin azalmasına katkısı, “çevreci bir yakıt” imajının da akıllarda kalmasına neden oldu. Kamu ve özel sektör gazın temiz bir yakıt olduğunu sürekli vurguladı.

Türkiye’de gaz tüketiminin artmasının tek nedeni konutlar değil. Sanayide, elektrik üretiminde ve daha az da olsa ulaşımda da (CNG – sıkılaştırılmış doğalgaz) gaz kullanılır. Türkiye gazda yüksek oranlarda dışa bağımlıdır, ayrıntılar için Gaz üretimi ve ithalatı ile Gaz, Enerji ve Ekonomi bölümlerine bakabilirsiniz.